Harvard Üniversitesi Profesörü Nöro-Psikolog Howard Gardner IQ testlerinin yetersiz olduğunu fark edip eğitime yeni bir yaklaşım getiren “Çoklu Zeka Kuramı” nı geliştirmiştir.

Gardner, zekanın birden çok alanda ölçülebileceğini, çok yönlü olduğunu, doğuştan kalıtımla getirildiğini ve çevresel faktörler, ilgi ve öğrenmelerle yaşam boyu geliştirilebildiğini yaptığı bilimsel çalışmalarla kanıtlamıştır. Geliştirdiği kurama göre her birey 8 farklı zeka alanına farklı düzeylerde sahiptir. Yüksek kapasitede sahip olduğumuz zeka alanları, üzerine çalışmalar yapılmazsa körelebileceği gibi, düşük düzeyde hazır bulunuşluğa sahip olduğumuz zeka alanları üzerine yapılacak çalışmalarla yükseltilebilmektedir.

Günümüzde eğitim ve psikoloji alanında yapılan araştırmalar, bireylerin aktüelde neler yapabildiğinden çok, potansiyelinin farkına varılıp neler yapabileceğine odaklanılmasının önemini göstermektedir. Bu da ancak faklı zeka alanlarında çeşitli öğrenmelerle test edilip ortaya çıkarılabilir. Çoklu zeka kuramı da bu amaçla yeni pedagojik yöntemlerin düşünülmesi için ortaya atılmıştır.

İşte zeka alanları ve o zeka alanına sahip bireylerde gözlenilen davranışlar:

1. Sözel – Dilsel (Linguistik) Zekası aktif olan bireyler kendi dilini, gramer yapısına, sözcük dizimine, kavram telaffuzuna ve sözcüklerin anlamına uygun olarak büyük bir ustalık ve beceri ile kullanabilirler. Kendi anadilleri yanında başka bir dilde de kendi düşünce ve duygularını etkili bir şekilde ifade etme kabiliyetine sahiptirler. Bu zeka alanı yüksek kapasitede kullanan bir öğrenci;

- Uzun hikayeler ve fıkralar anlatır.

- İsimler, yerler ve tarihler ile ilgili iyi bir hafızaya sahiptir.

- Sözcükleri anlamlarına uygun bir biçimde kullanır.

- Yaşına göre iyi bir kelime haznesine sahiptir.

- Başkalarıyla yüksek düzeyde sözel iletişime girer.

- Tekerlemeleri, anlamsız ritimleri ve sözcük oyunlarını sever.

- Okumayı sever.

- Dinleme becerisi yüksektir; dinleyerek daha iyi öğrenir.

- İyi bir hafızası vardır.

 

2. Mantıksal – Matematiksel Zekası aktif olan bireyler, mantık kurallarına ve benzerliklerine, neden-sonuç ilişkilerine ve bunlara benzer soyut işlemlere karşı çok hassas ve duyarlıdırlar. Bu kişiler kategorilere veya sınıflara ayırarak, genelleme yaparak, hesaplayarak, mantık yürüterek ve soyut ilişkiler üzerinde çalışarak iyi şekilde öğrenirler. Mantıksal –matematiksel zekası kuvvetli bir öğrenci;

- Olayların oluşumu ve işleyişi hakkında çok soru sorar.

- Güçlü bir muhakemesi vardır.

- Matematiksel problemleri kafasında kolayca ve çabucak çözer.

- Matematik dersini sever.

- Matematiksel hesaplama oyunlarını ilginç bulur.

- Mantıksal bulmacaları çözmeyi ve satranç veya dama gibi stratejik oyunları oynamayı sever.

- Olayları ve nesneleri kategorilere ayırmayı veya onları hiyerarşik olarak düzenlemeyi sever.

- Yüksek düzeyde bilişsel düşünme becerisi içeren deneylere katılmayı sever.

- Yaşıtlarına kıyasla soyut düşünebilme ve sebep-sonuç ilişkisi kurabilme kabiliyetleri çok iyi gelişmiştir.

 

3. Görsel – Uzaysal Zekası aktif olan bir bireyin gözlemleme veya görsel ve uzaysal fikirleri grafiksel olarak sergileme kabiliyetlerini yüksektir. Bu zekaya sahip olanlar, renge, çizgiye, şekle, biçime, uzaya ve bu olgular arasındaki ilişkilere karşı aşırı duyarlıdırlar. Bu kişiler varlıkları veya olguları görselleştirerek veya renklerle ve resimlerle çalışarak en iyi şekilde öğrenirler. Bu alanda yüksek yetenek sergileyen öğrenciler;

- Haritaları, çizelgeleri ve diyagramları yazılı materyallerden daha kolay okur.

- Sanat içerikli etkinlikleri sever.

- Arkadaşlarına oranla daha çok hayal kurar.

- Yaşına göre yüksek düzeyde beceri gerektiren figürleri ve resimler çizer.

- Filmleri, slaytları ve diğer görsel sunuları izlemeyi tercih eder.

- Görsel bulmacalar çözmekten hoşlanır.

- Renklere karşı çok duyarlıdır.

- Resimli yayınlardan daha çok hoşlanır.

- Elinde bulunan materyallere bir şeyler çizer.

- Daha önce gittiği yerleri kolay hatırlar.

- Yaşına göre ilginç üç boyutlu yapılar veya modeller oluşturur.

- Okurken kelimelere oranla resimlerden daha çok öğrenir.

- Varlıkların görsel imgelerini çok iyi çizer.

 

4- Müziksel – Ritmik Zeka alanını aktif kullanan bireylerin bir müzik parçasındaki ritme, akustik düzene, melodiye, müzikteki iniş ve çıkışlara, müzik aletlerine ve çevreden gelen seslere yüksek duyarlılık gösterir. En aktif öğrenmeyi dinleyerek, ritim, melodi ve müzikle sağlarlar. Bu zeka alanını etkin kullanan bir öğrenci;

- Şarkıların melodilerini çok iyi hatırlar.

- Genellikle güzel bir ses ve şarkı söyleyebilme yeteneğine sahiptir.

- Bir şarkının makamını, notalarını, eslerini ayırt edebilir.

- Öğrendiği şarkıları paylaşmak ister.

- Herhangi bir müzik aletini çok iyi çalar ya da bunun eğitimini almak ister.

- Konuşurken veya hareket ederken elleri ve ayakları ile ritim tutar.

- Farkına varmadan kendi kendine mırıldanır.

- Ders çalışırken farkında olmadan masaya vurarak ritim tutar.

- Çevresindeki seslere duyarlıdır.

- Bir şarkı duyduğunda farkında olmadan ona eşlik eder.

- Müzik çalan bir ortamda daha verimli çalışır.

 

5. Bedensel – Kinestetik Zekası yoğunlukla aktif olan bireylerin, koordinasyon, denge, güç, esneklik ve hız gibi bazı fiziksel özelliklerin yanı sıra, dokunsal nitelikteki bazı becerilerinde de yüksek gelişmişlik gözlemlenir. Bu zeka türüne sahip bireyler en iyi öğrenmeyi, yaparak – yaşayarak, dokunarak ve hareket ederek sağlarlar. Bedensel – kinestetik zekası kuvvetli olan bir öğrenci;

- Duygularını belirgin olarak vücut diliyle ifade eder.

- El becerileri iyidir.

- İnsanlara, canlı ve cansız varlıklara dokunmaktan hoşlanır.

- Bir veya birden fazla sportif faaliyetlerde başarılıdır.

- Bir yerde uzun süre kaldığında hareket etmeye, kımıldamaya ihtiyaç duyar.

- Dansa yatkın ve meraklıdır.

 

6- Sosyal Zekası gelişmiş olan bireyler, diğer insanlardaki yüz ifadelerine, seslere ve mimiklere olan duyarlıdır. Diğer insanlardaki farklı özellikleri çabuk algılar, onları en iyi şekilde analiz eder, yorumlar ve değerlendirir. Sosyal zekası güçlü olan bir öğrencinin bazı özellikleri şunlardır;

- Arkadaşlarıyla ya da akranlarıyla sosyalleşmeyi çok sever.

- Grup içerisinde doğal bir lider görünümündedir.

- Problemi olan arkadaşlarına her zaman yardım eder.

- Dışarıda iken kendi başının çaresine bakabilir.

- Başkaları ile birlikte ders çalışmayı veya oyun oynamayı çok sever.

- En az iki veya üç yakın arkadaşı vardır ve onları sık sık arar.

- Başkaları daima onunla birlikte olmak ister.

- Başkalarına selam verir, onların hatırlarını sorar ve onları önemser.

- Empati yeteneği çok gelişmiştir.

- Bir şeyi başkalarıyla işbirliği yaparak, onlarla paylaşarak ve öğreterek öğrenmeyi sever.

 

7- İçsel Zeka; kişinin kendini tanıması, kendisi hakkındaki düşünce, bilgi ve becerileri ile çevresine uyum gösterme yeteneğidir. Bu zeka türü gelişmiş olan kişilerden; kendini objektif olarak değerlendirmesi, güçlü ve zayıf yönlerinin farkında olması, olaylara mantıklı yaklaşması, amaçlarıyla düşüncelerinin tutarlı olması beklenir. İçsel zekaya sahip öğrencilerin bazı özellikleri şunlardır;

- Bağımsızlık duygusu gelişmiştir.

- Güçlü ve zayıf yönlerinin farkındadır.

- Bireysel çalışırken daha başarılıdır.

- Amaç ve hedeflerine ilişkin iyi bir anlayışa sahiptir.

- Düşünce ve davranışları arasında tutarlılık vardır.

- Kendisine her zaman güvenir.

- Yaşadıklarında her zaman ders alır.

 

8- Doğa Zekası aktif olan bireyler, doğaya ve doğada bulunan bitki, hayvan ve diğer varlıklara meraklıdır, onları incelemek, gözlemlemek ister. Bu zeka alanına sahip olan kişiler çevreye karşı çok duyarlıdır. Doğacı zekası gelişmiş öğrencilerin bazı özellikleri şunlardır;

- Doğa olaylarına çok meraklıdır.

- Bitki yetiştirmeyi çok sever. Sınıftaki çiçeklerin bakımını üstlenir.

- Doğa ve hayvanlarla ilgili konuları iliyle takip eder.

- Mevsimleri ve iklim olaylarını yakından takip eder.

- Doğa ve hayvanlar ilgili belgeselleri izler.

- Çevreye karşı duyarlıdır.

- Toprakla oynamayı sever.

 

Müfredat içerisinde verilmek istenilen bir konu çoklu zeka kuramındaki zeka alanlarının bir kaçına birden etki ederse o ders içeriğinin kalıcı öğrenme oranı çok yüksek olmaktadır. “SERÜVEN” de düzenlediğimiz tüm kurslarda farklı zeka alanlarını öğrenme sürecine dahil ediyoruz. Öğrenilen konuların uzun süreli bellekte yer etmesi bu yolla sağlanıyor.

EĞİTİMDE YENİ BİR SERÜVEN BAŞLIYOR